Սերժ Սարգսյանի ընդդիմության հայտը

Սերժ Սարգսյանի ընդդիմության հայտը

Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության համագումարում իր ելույթով Սերժ Սարգսյանը գործնականում ներկայացրել է հայաստանյան ներքին կյանքում աշխուժացման հայտ, որը խոշոր հաշվով տեղավորվում է ոչ թե իշխանության, այլ ընդդիմության համար պայքարի շրջանակում: Հայաստանում չկա իշխանության համար պայքար, քանի որ այդ պայքարը պահանջում է շատ պարզ իրողություն, կամ իրողություններ: Իշխանության համար պայքարը ենթադրում է պայքար առնվազն երկու էական լեգիտիմություն ունեցող սուբյեկտների միջև: Հայաստանում ներկայումս էական լեգիտիմություն ունի մեկ սուբյեկտ: Հետևաբար, իշխանության համար պայքարի կամ մրցակցության այդ տարբերակը Հայաստանում դեռևս խիստ հիպոթետիկ է: Իշխանության համար պայքարի մյուս տարբերակը, թերևս, այսպես ասած, ուժային պայքարն է, կամ «մարտ առանց կանոնների» տարբերակը, սակայն դրա համար էլ անհրաժեշտ է, որ չլինի լեգիտիմ որևէ սուբյեկտ և առավել ևս իշխանության լեգիտիմ կրող: Մինչդեռ, Հայաստանում կա իշխանության լեգիտիմ կրող, այն էլ հեղափոխության արդյունքում ձևավորված, հետևաբար, այդ կրողի դեմ «մարտ առանց կանոնների» տարբերակը ավելի մեծ ռիսկեր է պարունակում դրան դիմողների համար: Այդպիսով, ինչպես առիթ ենք ունեցել արձանագրելու, Հայաստանում ներկայումս ներքաղաքական կյանքում պայքար է ընդդիմության համար: Սերժ Սարգսյանը Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության ամբիոնից ներկայացնում է այդ պայքարի մեջ աշխույժ ներգրավվածության հարց: Իհարկե ասել, թե նա դա անում է այսպես ասած՝ ընդդիմություն դառնալու ակնկալիքով, կլինի միամիտ, նույնիսկ ծիծաղելի: Սակայն ընդդիմության համար պայքար ասվածը Հայաստանում թերևս չպետք է պատկերացնել անվանական հարթության վրա՝ Սերժ Սարգսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, կամ այլ անուններ: Իհարկե, կա անվանական հարթությունը, սակայն հարկ է ուշադրության արժանացնել այստեղ խնդրի, այսպես ասած, ինտրիգա-խարդավանքային կողմից կամ հարթությունից զատ քաղաքականը, նույնիսկ աշխարհաքաղաքականը: Ի վերջո, Հայաստանում ներքին անվանական տրամաբանության մեջ ինչպիսի գործընթաց էլ ծավալվի, ակնառու է, որ քաղաքական նոր դասավորության, նոր բաժանումների, սահմանագծումների առումով առանցքային հարց է, թե ինչ բովանդակային տարանջատումներով պետք է կազմավորվի քաղաքական դաշտը, ինչը պետք է բաժանի իշխանությանն ու ընդդիմությանը, ինչը պետք է բաժանի ընդդիմություններին, որովհետև, հավանաբար, Հայաստանը բավականին հեռու է այսպես ասած՝ երկբևեռ քաղաքական համակարգից կամ երկկուսակցական համակարգից: Այստեղ է ահա, որ ի հայտ է գալիս նաև մի կարևոր հարց՝ արտաքին հարցադրումների և կողմնորոշումների խնդիրը հայաստանյան ներքաղաքական, իսկ գուցե ներընդդիմադիր դաշտում, ելնելով թերևս մի օբյեկտիվ իրողությունից: Բանն այն է, որ Հայաստանի իշխանությունը չի կարող լինել արևմտամետ կամ ռուսամետ, անկախությանը հաջորդած մոտ երեք տասնամյակները իրենց աշխարհաքաղաքական աշխուժության տարբեր փուլերով շատ հստակ դրսևորեցին դա: Երկու դեպքում էլ Հայաստանին ու ռեգիոնին սպառնում է աղետ: Ըստ այդմ, ուժային ազդեցիկ կենտրոնների համար էլ պարզ էր, որ Հայաստանում բալանսի լրջագույն խախտումը այս կամ այն ուղղությամբ հղի է համընդհանուր ռեգիոնալ աղետի իրական վտանգով: Մյուս կողմից, սակայն, ուժային ազդեցիկ կենտրոնները, որոնք ավանդաբար աշխույժ են եղել մասնավորապես Կովկասի և Հայաստանի ուղղությամբ, անկասկած փորձելու են իրենց հայաստանյան գործընկերներն ընտրելիս առաջնորդվել հնարավորին ազդեցիկ քաղաքական շրջանակներ ներառելով, առավել ևս, որ իշխանության հարցում նրանք կարծես թե եկել են չբարձրաձայնված համաձայնության, որ այստեղ ընդհանուր բալանսավորվածությունը չունի այլընտրանք: Ահա այդ տեսանկյունից, Հայաստանում ձևավորվող ներքաղաքական նոր ստատուս-քվոյի, նոր քաղաքական համակարգի, այսպես ասած, սևագրության կամ գծագրման գործընթացում էական հարցերից մեկը դառնում է այսպես ասած՝ ընդդիմադիր տիրույթում աշխարհաքաղաքական իրողությունների արտացոլվածության հանգամանքը: Սերժ Սարգսյանն այդ իմաստով ակնառու հայտ է ներկայացրել Արևմուտք, Ռոբերտ Քոչարյանի և նրա շուրջ մոբիլիզացվող թևի ակնառու ռուսական հայտի ֆոնին: Միաժամանակ, այլ ուժերից որոշակի նկատելիություն ունի նաև ԲՀԿ ռուսական հայտը: Այլ հայտատուներ առայժմ կարծես թե չկան, համենայնդեպս, որոշակի տեսանելի կողմնորոշվածության: